ارزیابی جامعه شناختی نظریه ی «استبداد ایرانی» در تحلیل توسعه ی تاریخی ایران
نویسندگان
چکیده
بر دیدگاههای توسعه ی تاریخی ایران، رویکرد اقتصاد سیاسی غالب بوده است. این رویکرد عامدانه از حضور فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردمی در فهم تحولات توسعه ممانعت کرده است. اقتصاد سیاسی تقریبا برای کلیه ی اشکال تکثر یا تمرکز ثروت، طبقات اجتماعی و مطالبات فرهنگی- سیاسی، تعینی سیاسی (بامحوریت مفهوم قدرت) و تاحدی محیطی قائل است. در میان نظریه های زیرمجموعه ی اقتصاد سیاسی، نظریه ی استبداد ایرانی از وجاهت دانشگاهی و شهرت مطبوعاتی بیشتری برخوردار است. این نظریه که اشتهار آن بیشتر حاصل تلاشهای همایون کاتوزیان است، در بررسی علل توسعهنیافتگی ایران، فقدان نهاد قرارداد (نبود حقوق و مالکیت) و وجود استبداد (فقدان قانون) را محوری می داند. از جمله ابهامات در نظریه ی استبداد این است که درتشریح دلایل استبداد، بی قانونی، فقدان انباشت وحقوق مالکیت در ایران، شرایط اجتماعی و فرهنگی جامعه و به معنای دقیق تر سامان حقوقی-هنجاری جامعه ی ایرانی را نادیده می گیرد و با طرح مفهوم «استبداد» ایرانی که روی دیگر سکه ی قانونگرایی غربی است، در درون خود نوعی الگوبرداری تحولات اقتصادی جامعه غربی را دنبال می کند. هم چنین کل گرایی اقتصادی حاکم بر این دیدگاه، باعث شده است که واقعیات توسعه در ایران را بدون تعیین شان فرهنگ دینی و نظام قبیله ای حاکم بر مناطق مختلف کشور تحلیل کند. مقاله ی حاضر با نقد مفهوم «استبداد» و دوگانه ی «دولت- ملت» در این نظریه، ابعاد نخبه گرایانه و مردم گریز آن را نشان می دهد.
منابع مشابه
ارزیابی جامعه‌شناختی نظریه‌ی «استبداد ایرانی» در تحلیل توسعه‌ی تاریخی ایران
بر دیدگاههای توسعه‌ی تاریخی ایران، رویکرد اقتصاد سیاسی غالب بوده است. این رویکرد عامدانه از حضور فرهنگ و رفتارهای اجتماعی مردمی در فهم تحولات توسعه ممانعت کرده است. اقتصاد سیاسی تقریبا برای کلیه‌ی اشکال تکثر یا تمرکز ثروت، طبقات اجتماعی و مطالبات فرهنگی- سیاسی، تعینی سیاسی (بامحوریت مفهوم قدرت) و تاحدی محیطی قائل است. در میان نظریه‌های زیرمجموعه‌ی اقتصاد سیاسی، نظریه‌ی استبداد ایرانی از وجاهت ...
متن کاملبحران در مطالعه ی جامعه ی ایرانی: تأملاتی پیرامون جامعه ی ایرانی
نظریه‌های اجتماعی از خلال به کارگیری مفاهیم ابداعی خود، شناخت پدیدارهای مختلف اجتماعی در یک جامعه را تسهیل می‌کنند و توضیحات خود درباره‌ی علل ظهور، دگردیسی و فرجام واقعیات اجتماعی را با پیامدهای کوتاه یا بلندمدت مرتب برآن‌ها پیوند می‌زنند. فرآیند تحولات به هم پیوسته، توأمان و سه گانه در قلمروهای واقعیت اجتماعی، نظریه‌ی فلسفی و نظریه‌ی اجتماعی می‌تواند عینیت‌ها را به گونه‌ای مؤثر و کارآمد در سپ...
متن کاملمقایسه مبانی انسان شناختی پیشرفت و توسعه در اندیشه ی اسلام و نظریه ی لیبرال دموکراسی
افراد و آحاد جامعه، موتور اصلی حرکت هر جامعه ای به سمت پیشرفت و تعالی هستند. اگرچه جامعه نیز از طریق نهادهای اجتماعی می تواند موجب تسریع یا کندشدن حرکت شود، اما اثرگذاری و جهت گیری نهادهای اجتماعی نیز نهایتا به حرکت افراد مرتبط « فرد » آحاد جامعه تحقق می یابد. از آن جایی که نوع تعریف از « عمل » و « اراده » است و از طریق انسان در دو نظام معنایی غربی و اسلامی، عامل اصلی تفاوت جدی آن ها در تعریف ج...
متن کاملبررسی برخی عوامل توسعه ی تاریخی در ایران باستان
با پیدایش آیین زرتشت، تکامل در فکر و اندیشه ایرانیان بر پایه و دستورات و دادههای این فرزانه تاریخ به وقوع پیوست که در آن برابری انسان، آزادی او و نقش گفتار، کردا و پندار نیک به صورت پایههای اصلی زندگی ایرانیان درآمد و موجب گسترش خردورزی در جامعهی ایران گردید. خودباوری و احترام به خواستههای فردی و اجتماعی گسترش یافت و موجبات پیشرفت و تکامل جامعه را در درون شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و روا...
متن کاملموزه های باستان شناختی و نقش آن در توسعه ی گردشگری میراث فرهنگی در شهرهای تاریخی (مطالعه ی موردی: موزه ی خانه ی کلبادی شهر ساری)
امروزه بهره‌گیری فرهنگی و اقتصادی از منابع میراث شهرهای تاریخی به یکی از رویکردهای رایج و مطلوب در سراسر دنیا بدل شده است. این رویکرد بر رابطه‌ی دوجانبه و دیرینه میان گردشگری و میراث فرهنگی مبتنی است. مجموعه‌های تاریخی فرهنگی همچون موزه‌ها که به مثابه یک شناسنامه، نشانگر هویت تاریخی و ملی اقوام و جوامع هستند، جاذبه‌ها و منابع محوری حوزه‌ی گردشگری میراث محسوب می‌شوند. بنابراین عملکرد این منابع ...
متن کاملمنابع من
با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید
عنوان ژورنال:
مطالعات جامعه شناختیجلد ۲۲، شماره ۱، صفحات ۵۱-۷۶
میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com
copyright © 2015-2023